Problemy z pamięcią, dezorientacja, trudności z logicznym myśleniem, czy zmiany nastroju to objawy, które mogą świadczyć o rozwijającej się demencji. Wczesne rozpoznanie choroby ma kluczowe znaczenie – pozwala wdrożyć leczenie objawowe, spowolnić jej postęp i zapewnić pacjentowi lepszą jakość życia. Jakie badania warto wykonać, jeśli podejrzewamy demencję u siebie lub bliskiej osoby?
Wywiad lekarski i testy przesiewowe
Rozpoznanie demencji rozpoczyna się od dokładnego wywiadu lekarskiego. To nie tylko rozmowa o objawach, ale również o historii zdrowotnej, stylu życia, przyjmowanych lekach i przebytych chorobach. Lekarz może zapytać o codzienne funkcjonowanie pacjenta, zmiany zachowania, trudności w orientacji przestrzennej czy problemy z językiem. Równocześnie wykonywane są tzw. testy przesiewowe, które w prosty sposób oceniają podstawowe funkcje poznawcze.
Wynik poniżej ustalonego progu może wskazywać na konieczność dalszej diagnostyki. Innym narzędziem jest test zegara – prosty, ale bardzo czuły sposób oceny zaburzeń funkcji wykonawczych i planowania. Choć te testy nie dają ostatecznej diagnozy, stanowią bardzo ważny punkt wyjścia. W wielu przypadkach już na tym etapie możliwe jest skierowanie pacjenta na dalsze badania specjalistyczne – zarówno laboratoryjne, jak i obrazowe. Coraz częściej pacjenci lub ich bliscy korzystają również z konsultacji online, by omówić pierwsze objawy i otrzymać skierowanie na dalszą diagnostykę.
Badania laboratoryjne i obrazowe
Demencja nie zawsze wynika z choroby Alzheimera – podobne objawy mogą towarzyszyć niedoborom witamin, zaburzeniom hormonalnym, depresji, a nawet odwodnieniu. Dlatego tak ważne jest wykonanie badań laboratoryjnych, które pozwalają wykluczyć inne możliwe przyczyny. W standardzie znajdują się badania poziomu witaminy B12 i kwasu foliowego, TSH (hormon tarczycy), elektrolitów, glukozy oraz funkcji wątroby i nerek. Często zlecane są również testy na boreliozę i kiłę, które w zaawansowanych stadiach mogą powodować zmiany neurologiczne.
Kolejnym etapem są badania obrazowe mózgu – przede wszystkim tomografia komputerowa (TK) i rezonans magnetyczny (MRI). Pozwalają one ocenić, czy zmiany w mózgu są typowe dla chorób neurodegeneracyjnych, czy może wynikają z udaru, urazu lub guzów. Obrazowanie struktur mózgu dostarcza cennych informacji na temat lokalizacji i rozległości uszkodzeń, które mogą wpływać na pamięć, mowę czy zachowanie.
Badania neuropsychologiczne i konsultacje specjalistyczne
Kiedy podstawowe testy przesiewowe i badania laboratoryjne wskazują na potrzebę dalszej diagnostyki, kolejnym krokiem są badania neuropsychologiczne. To pogłębione testy funkcji poznawczych, przeprowadzane przez psychologa klinicznego. Obejmują ocenę pamięci krótkotrwałej i długotrwałej, funkcji językowych, koordynacji wzrokowo-ruchowej, zdolności do planowania i logicznego myślenia.
Badania te są niezwykle istotne, ponieważ pozwalają odróżnić demencję od depresji czy łagodnych zaburzeń poznawczych związanych z wiekiem. Na tym etapie warto także zaplanować konsultacje z neurologiem, który na podstawie pełnej dokumentacji może postawić diagnozę i zaproponować odpowiednie leczenie. Choć proces diagnostyczny może wydawać się skomplikowany, odpowiednio prowadzony pozwala na wczesne wykrycie choroby, wdrożenie terapii i dostosowanie opieki do potrzeb pacjenta i jego rodziny.